Umowa na czas określony. Zasady, warunki, co trzeba wiedzieć?

Umowa na czas określony to jedna z najpopularniejszych form zatrudnienia w Polsce. Choć wydaje się prosta, kryje w sobie kilka kluczowych zasad, które warto znać – zarówno z perspektywy pracownika, jak i pracodawcy. W tym artykule przeprowadzimy Cię przez najważniejsze aspekty tego typu umowy, od limitów jej trwania, przez zasady wypowiedzenia, aż po specjalne prawa przysługujące kobietom w ciąży. Poznaj swoje prawa i obowiązki, aby świadomie poruszać się po rynku pracy.

Czym dokładnie jest umowa na czas określony?

Jak sama nazwa wskazuje, umowa o pracę na czas określony jest zawierana na z góry ustalony okres. Jej kluczowym elementem jest data końcowa, po której stosunek pracy automatycznie ustaje, o ile strony nie postanowią inaczej. W odróżnieniu od umowy na czas nieokreślony, daje ona mniejsze poczucie stabilizacji, ale jednocześnie bywa postrzegana jako bardziej elastyczna forma zatrudnienia, często stosowana na okres próbny, przy projektach terminowych czy na zastępstwo.

Kluczowa zasada – limit „3/33”

To absolutnie najważniejsza reguła, o której musisz pamiętać! Kodeks pracy wprowadza ograniczenia w liczbie i łącznym czasie trwania umów na czas określony z tym samym pracodawcą. O co dokładnie chodzi?

• Limit ilościowy: Pracodawca może zawrzeć z tym samym pracownikiem maksymalnie trzy umowy na czas określony.
• Limit czasowy: Łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów nie może przekroczyć 33 miesięcy.

Co się stanie po przekroczeniu tych limitów? To bardzo ciekawy mechanizm. Jeśli zostanie zawarta czwarta umowa lub łączny czas zatrudnienia przekroczy 33 miesiące, umowa z mocy prawa przekształca się w umowę na czas nieokreślony. Dzieje się to automatycznie, od dnia następującego po upływie 33-miesięcznego okresu lub od dnia zawarcia czwartej umowy.

Wyjątki od reguły

Warto wiedzieć, że limity „3/33” nie mają zastosowania w kilku szczególnych przypadkach. Dotyczy to głównie umów zawieranych:

1. w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności (tzw. umowa na zastępstwo),
2. w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
3. na okres kadencji.

Wypowiedzenie umowy – jak to wygląda w praktyce?

Dawniej rozwiązanie umowy na czas określony było skomplikowane. Dziś zasady są proste i identyczne jak w przypadku umowy na czas nieokreślony. Każda ze stron może ją wypowiedzieć, zachowując odpowiedni okres wypowiedzenia. Jego długość zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie – jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc – jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące – jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Oczywiście umowa może być również rozwiązana w każdej chwili za porozumieniem stron lub bez wypowiedzenia z winy pracownika lub pracodawcy, jeśli zajdą ku temu odpowiednie przesłanki.

Umowa na czas określony a ciąża

Pracownice w ciąży są objęte szczególną ochroną. Jeśli umowa na czas określony miałaby ulec rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, z mocy prawa zostaje ona przedłużona do dnia porodu. Dzięki temu kobieta zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego. Ważna uwaga: ta zasada nie dotyczy umów na zastępstwo oraz umów na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca.

Czy to się opłaca? Plusy i minusy

Jak każda forma zatrudnienia, umowa na czas określony ma swoje wady i zalety.

Z perspektywy pracownika

Do plusów można zaliczyć możliwość „przetestowania” nowego miejsca pracy bez długoterminowych zobowiązań. Minusem jest jednak brak stabilności, niepewność co do przyszłości zawodowej oraz potencjalne trudności w uzyskaniu kredytu bankowego.

Z perspektywy pracodawcy

Pracodawca zyskuje elastyczność w zarządzaniu zespołem i może łatwiej dostosować poziom zatrudnienia do bieżących potrzeb firmy. Z drugiej strony, ryzykuje utratę dobrego pracownika po wygaśnięciu umowy i ponosi koszty związane z częstymi rekrutacjami.