Uzależnienie od internetu, poznaj jego fazy.

W dobie wszechobecnej cyfryzacji, internet stał się nieodłącznym elementem naszego życia, otwierając drzwi do wiedzy, rozrywki i kontaktów. Jednak niewinna fascynacja może niepostrzeżenie przekształcić się w niebezpieczne uzależnienie. Jak rozpoznać moment, w którym cyfrowy świat zaczyna dominować nad rzeczywistym?

Co to jest uzależnienie od internetu?

Uzależnienie od internetu, często określane jako zaburzenie używania internetu (IUD - Internet Use Disorder) lub uzależnienie behawioralne, to stan charakteryzujący się nadmiernym i kompulsywnym używaniem sieci, które prowadzi do znacznych problemów w życiu osobistym, zawodowym czy społecznym. To nie tylko kwestia czasu spędzanego online, ale przede wszystkim utraty kontroli nad tym czasem i negatywnych konsekwencji z tym związanych.

Faza 1: Eksploracja i fascynacja

Na początku internet jawi się jako nieskończone źródło możliwości. To faza, w której użytkownik z ciekawością odkrywa nowe portale społecznościowe, gry online, fora dyskusyjne czy platformy streamingowe. Czas spędzany w sieci rośnie, ale jest postrzegany jako produktywny lub relaksujący. Nie ma jeszcze poczucia przymusu, a aktywność online jest jednym z wielu zainteresowań.

• Przykład: Nowy użytkownik mediów społecznościowych, który z entuzjazmem dodaje znajomych i przegląda treści, czerpiąc radość z nowości.
• Ciekawostka: Początkowa ekscytacja jest napędzana przez dopaminę, neuroprzekaźnik odpowiedzialny za odczuwanie przyjemności i motywacji, co sprawia, że mózg chce więcej takich doświadczeń.

Faza 2: Regularne użycie i budowanie nawyku

W tej fazie internet staje się integralną częścią codzienności. Użytkowanie jest regularne, często związane z konkretnymi porami dnia lub czynnościami (np. sprawdzanie telefonu zaraz po przebudzeniu, przeglądanie stron podczas posiłków). Pojawia się potrzeba bycia online, a internet zaczyna wypełniać luki – nudę, samotność, stres. Chociaż nie ma jeszcze poważnych konsekwencji, zauważalne jest zwiększone zaangażowanie i trudności w odłączaniu się.

• Przykład: Osoba, która czuje dyskomfort, gdy nie ma dostępu do sieci przez kilka godzin, lub automatycznie sięga po telefon w każdej wolnej chwili.
• Ciekawostka: W tej fazie często rozwija się zjawisko FOMO (Fear Of Missing Out), czyli strachu przed przegapieniem czegoś ważnego, co dodatkowo motywuje do ciągłego sprawdzania treści online.

Faza 3: Użycie problematyczne i początek zaniedbań

To kluczowy moment, w którym granica między nawykiem a uzależnieniem zaczyna się zacierać. Czas spędzany online jest coraz dłuższy, a próby ograniczenia go kończą się niepowodzeniem. Pojawiają się pierwsze negatywne konsekwencje: zaniedbywanie obowiązków (pracy, nauki, higieny), pogorszenie relacji z bliskimi, problemy ze snem. Użytkownik może odczuwać rozdrażnienie, niepokój lub smutek, gdy nie ma dostępu do internetu, co jest sygnałem objawów odstawiennych.

• Przykład: Student, który zarywa noce na grach online, zaniedbując naukę i opuszczając zajęcia; pracownik, którego produktywność spada z powodu ciągłego przeglądania mediów społecznościowych.
• Ciekawostka: Badania pokazują, że nadmierne używanie internetu może prowadzić do zmian w strukturze mózgu, wpływając na obszary odpowiedzialne za kontrolę impulsów i podejmowanie decyzji.

Faza 4: Uzależnienie i utrata kontroli

W tej zaawansowanej fazie internet dominuje nad życiem osoby. Utrata kontroli jest całkowita – pomimo świadomości negatywnych konsekwencji (utrata pracy, rozpad związku, poważne problemy zdrowotne), użytkownik nie jest w stanie przestać. Pojawiają się silne objawy odstawienne (lęk, depresja, gniew) w przypadku braku dostępu do sieci, a całe życie kręci się wokół możliwości bycia online. Często towarzyszy temu ukrywanie problemu przed bliskimi i kłamstwa.

• Przykład: Osoba, która traci pracę z powodu spędzania większości czasu w internecie, zaniedbuje swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, a jej życie społeczne praktycznie nie istnieje poza siecią.
• Ciekawostka: U osób uzależnionych od internetu często obserwuje się tzw. tolerancję, czyli potrzebę coraz dłuższego czasu online lub intensywniejszych doświadczeń, aby osiągnąć ten sam poziom satysfakcji.

Kiedy szukać pomocy?

Rozpoznanie faz uzależnienia jest pierwszym krokiem do zrozumienia problemu. Jeśli zauważasz u siebie lub u bliskich objawy wskazujące na problematyczne użycie internetu, zwłaszcza w fazie trzeciej i czwartej, nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy. Terapeuci, psychologowie i specjaliści od uzależnień mogą zaoferować wsparcie i skuteczne strategie radzenia sobie z tym wyzwaniem, pomagając odzyskać kontrolę nad życiem i przywrócić równowagę między światem cyfrowym a rzeczywistym.