W JAKIM CELU JEST WYKORZYSTYWANY PULSOKSYMETR

Niewielkie urządzenie zakładane na palec, które w kilka sekund potrafi dostarczyć kluczowych informacji o stanie naszego organizmu. Pulsoksymetr, bo o nim mowa, zyskał ogromną popularność w ostatnich latach, stając się niemal obowiązkowym elementem domowej apteczki. Ale czy na pewno wiemy, do czego służy i jak prawidłowo interpretować jego wskazania? Odkryjmy razem, jaką tajemnicę kryje to proste, lecz niezwykle pożyteczne urządzenie medyczne.

Czym jest i jak działa pulsoksymetr?

Pulsoksymetr to niewielkie, elektroniczne urządzenie medyczne służące do nieinwazyjnego pomiaru dwóch fundamentalnych parametrów życiowych: saturacji, czyli nasycenia krwi tlenem (oznaczanej jako SpO2), oraz tętna (pulsu). Jego działanie opiera się na metodzie zwanej pulsoksymetrią, która wykorzystuje różnice w pochłanianiu światła czerwonego i podczerwonego przez hemoglobinę utlenowaną (związaną z tlenem) i odtlenowaną.

Urządzenie, najczęściej w formie klipsa zakładanego na palec, przepuszcza przez tkankę dwie wiązki światła. Fotodetektor po drugiej stronie mierzy, ile światła dotarło do celu. Na podstawie tych danych zaawansowany algorytm oblicza procentowe nasycenie krwi tlenem oraz częstotliwość tętna. Cały proces jest całkowicie bezbolesny i trwa zaledwie kilka sekund.

Kluczowe zastosowania w praktyce

Zastosowanie pulsoksymetru jest niezwykle szerokie i wykracza daleko poza ściany szpitala. Oto najważniejsze obszary, w których odgrywa on kluczową rolę:

• Monitorowanie w warunkach domowych: Jest niezastąpiony dla osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, takimi jak POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) czy astma. Pozwala na bieżąco kontrolować stan zdrowia i szybko reagować na ewentualne pogorszenie.
• Wsparcie podczas infekcji: W trakcie infekcji wirusowych, takich jak grypa czy COVID-19, które mogą prowadzić do zapalenia płuc, pulsoksymetr pomaga w ocenie wydolności oddechowej. Spadek saturacji może być pierwszym sygnałem alarmowym, że konieczna jest interwencja medyczna.
• Medycyna ratunkowa i szpitalna: To standardowe wyposażenie karetek pogotowia i oddziałów szpitalnych, zwłaszcza intensywnej terapii. Umożliwia szybką ocenę stanu pacjenta po urazach, w trakcie operacji czy w stanach zagrożenia życia.
• Sport i aktywność fizyczna: Sportowcy, zwłaszcza trenujący na dużych wysokościach (np. alpiniści, biegacze górscy), używają pulsoksymetrów do monitorowania aklimatyzacji organizmu do warunków obniżonej zawartości tlenu w powietrzu i unikania groźnej hipoksji (niedotlenienia).

Jak interpretować wyniki?

Zrozumienie wskazań pulsoksymetru jest kluczowe dla jego prawidłowego wykorzystania. Najważniejsze są dwa parametry:

1. Saturacja (SpO2): Wyrażana w procentach. Prawidłowa wartość dla zdrowej osoby dorosłej powinna mieścić się w przedziale 95-99%. Wartości między 90% a 94% mogą wskazywać na lekkie niedotlenienie i wymagają obserwacji lub konsultacji z lekarzem. Wynik poniżej 90% jest uznawany za stan alarmowy i wymaga pilnej interwencji medycznej.
2. Tętno (puls): Wskazuje liczbę uderzeń serca na minutę. U dorosłych w spoczynku prawidłowe tętno wynosi zazwyczaj od 60 do 100 uderzeń na minutę. Wartość ta jest jednak bardzo indywidualna i zależy od wieku, kondycji fizycznej czy przyjmowanych leków.

O czym należy pamiętać?

Aby pomiar był wiarygodny, należy pamiętać o kilku zasadach. Na wynik mogą wpłynąć takie czynniki jak: zimne palce, zbyt intensywne oświetlenie zewnętrzne, ruch podczas pomiaru, a nawet ciemny lakier na paznokciach. Dlatego przed pomiarem warto ogrzać dłonie, usiąść w spokojnym miejscu i trzymać rękę nieruchomo.

Ciekawostka: Chociaż technologia pulsoksymetrii została opracowana już w latach 70. XX wieku, jej twórca, japoński bioinżynier Takuo Aoyagi, nie opatentował swojego wynalazku, wierząc, że powinien on służyć całej ludzkości. Dzięki tej decyzji pulsoksymetry szybko stały się dostępne na całym świecie, ratując niezliczoną liczbę istnień ludzkich.

Podsumowując, pulsoksymetr to proste w obsłudze, ale niezwykle cenne narzędzie, które pozwala na szybką ocenę wydolności układu oddechowego i krążenia. Pamiętajmy jednak, że jest to urządzenie do monitorowania, a nie diagnozowania. Każdy niepokojący wynik powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem.