Wirusowe zapalenie wątroby typu B, objawy, leczenie, profilaktyka

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) to cichy wróg, który każdego roku dotyka miliony ludzi na całym świecie. Często niedoceniany i bagatelizowany, ma potencjał do wywołania poważnych, a nawet śmiertelnych konsekwencji, jeśli pozostanie niewykryty i nieleczony. Zrozumienie jego natury, objawów, sposobów leczenia i, co najważniejsze, skutecznej profilaktyki jest kluczowe dla ochrony własnego zdrowia i zdrowia najbliższych.

Czym jest wirusowe zapojenie wątroby typu B?

WZW B to choroba zakaźna wywoływana przez wirus zapalenia wątroby typu B (HBV), który atakuje głównie wątrobę. Wątroba jest niezwykle ważnym organem, odpowiedzialnym za detoksykację, produkcję białek i wiele innych procesów metabolicznych. Uszkodzenie jej przez wirusa może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak marskość wątroby czy rak wątrobowokomórkowy. Warto wiedzieć, że wirus HBV jest około 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV!

Jak przenosi się wirus WZW B?

Wirus HBV przenosi się poprzez kontakt z zakażoną krwią lub innymi płynami ustrojowymi. Najczęstsze drogi zakażenia to:

• Kontakt z krwią: Dzielenie się igłami, strzykawkami (np. wśród osób przyjmujących narkotyki dożylnie), używanie niesterylnych narzędzi medycznych, kosmetycznych (np. do tatuażu, piercingu, akupunktury) lub fryzjerskich. W przeszłości zdarzały się zakażenia poprzez transfuzje krwi, jednak obecnie krew jest dokładnie badana.
• Kontakty seksualne: Wirus może być przenoszony podczas niezabezpieczonych stosunków seksualnych.
• Zakażenie wertykalne (matka-dziecko): Kobieta będąca nosicielką wirusa może przekazać go swojemu dziecku podczas porodu. Jest to jedna z głównych dróg zakażenia w wielu regionach świata.
• Kontakt z zakażonymi płynami ustrojowymi: Takimi jak sperma, wydzielina pochwowa, ślina (choć ryzyko zakażenia przez ślinę jest znacznie mniejsze niż przez krew).

Ważne jest, aby pamiętać, że WZW B nie przenosi się poprzez codzienne kontakty, takie jak uścisk dłoni, pocałunki, przytulanie, kaszel, kichanie, używanie wspólnych naczyń czy toalet.

Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B

Objawy WZW B mogą być bardzo zróżnicowane i często zależą od fazy choroby:

Ostra faza zakażenia

Wielu ludzi w ostrej fazie zakażenia nie doświadcza żadnych objawów lub są one na tyle łagodne, że przypominają zwykłe przeziębienie czy grypę. Jeśli objawy wystąpią, mogą to być:

• Ogólne osłabienie i zmęczenie.
• Bóle mięśni i stawów.
• Nudności, wymioty, utrata apetytu.
• Ból w prawym podżebrzu (gdzie znajduje się wątroba).
• Ciemny mocz i jasne stolce.
• Żółtaczka: zażółcenie skóry i białek oczu.
• Gorączka.

U większości dorosłych ostra faza kończy się samoistnym wyzdrowieniem i nabyciem trwałej odporności. Jednak u części osób wirus pozostaje w organizmie, prowadząc do zakażenia przewlekłego.

Przewlekła faza zakażenia

Przewlekłe WZW B często rozwija się bezobjawowo przez wiele lat. Wirus stopniowo niszczy wątrobę, co może prowadzić do:

• Przewlekłego zmęczenia.
• Marskości wątroby (uszkodzenia i bliznowacenia wątroby).
• Raka wątrobowokomórkowego.

Z tego powodu WZW B jest nazywane "cichym zabójcą" – choroba może postępować niezauważenie, aż do momentu, gdy uszkodzenia wątroby są już bardzo zaawansowane.

Diagnostyka WZW B

Kluczem do wczesnego wykrycia WZW B jest badanie krwi. Testy serologiczne pozwalają wykryć obecność antygenów wirusa (np. HBsAg) lub przeciwciał (np. anty-HBs, anty-HBc), co umożliwia określenie, czy dana osoba jest zakażona, czy przeszła zakażenie i jest odporna, czy też nigdy nie miała kontaktu z wirusem.

Badania przesiewowe są szczególnie zalecane dla osób z grup ryzyka, takich jak pracownicy służby zdrowia, osoby mające wielu partnerów seksualnych, osoby przyjmujące narkotyki dożylnie, a także kobiety w ciąży.

Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu B

Leczenie WZW B zależy od fazy choroby:

• Ostra faza: Zazwyczaj leczenie jest objawowe i wspierające. Większość dorosłych pacjentów samoistnie eliminuje wirusa z organizmu.
• Przewlekła faza: Leczenie ma na celu kontrolę namnażania wirusa, zapobieganie dalszemu uszkodzeniu wątroby i zmniejszenie ryzyka rozwoju marskości czy raka. Stosuje się leki przeciwwirusowe, które nie eliminują wirusa całkowicie, ale skutecznie hamują jego replikację. Terapia jest długoterminowa i wymaga regularnego monitorowania stanu zdrowia pacjenta. W niektórych, zaawansowanych przypadkach konieczny może być przeszczep wątroby.

Osoby z WZW B powinny unikać alkoholu, który dodatkowo obciąża wątrobę, oraz konsultować z lekarzem wszystkie przyjmowane leki i suplementy.

Profilaktyka WZW B

Najskuteczniejszą formą profilaktyki WZW B jest szczepienie ochronne. Jest to bezpieczna i wysoce skuteczna metoda zapobiegania zakażeniu. Szczepionka jest dostępna od wielu lat i jest częścią obowiązkowego kalendarza szczepień w Polsce dla noworodków.

Kto powinien się zaszczepić?

• Wszystkie noworodki.
• Osoby z grup ryzyka (pracownicy medyczni, studenci kierunków medycznych, osoby dializowane, osoby z chorobami nerek, osoby podróżujące do regionów o wysokiej endemiczności WZW B).
• Osoby, które nie były szczepione w dzieciństwie.
• Partnerzy seksualni osób zakażonych HBV.

Dodatkowe środki profilaktyczne:

• Bezpieczne praktyki seksualne: Używanie prezerwatyw podczas stosunków seksualnych.
• Unikanie dzielenia się igłami: Nigdy nie dziel się igłami, strzykawkami ani innymi akcesoriami do iniekcji.
• Ostrożność z ostrymi narzędziami: Nie dziel się maszynkami do golenia, szczoteczkami do zębów, cążkami do paznokci czy innymi przedmiotami osobistego użytku, które mogą mieć kontakt z krwią.
• Sterylizacja narzędzi: Upewnij się, że narzędzia używane do zabiegów medycznych, kosmetycznych (tatuaże, piercing) są odpowiednio sterylizowane.
• Badanie kobiet w ciąży: Badanie na obecność HBsAg u kobiet w ciąży pozwala na podjęcie działań profilaktycznych u noworodka, by zapobiec zakażeniu wertykalnemu.

Podsumowanie

Wirusowe zapalenie wątroby typu B to poważna choroba, ale dzięki dostępnym metodom diagnostyki, leczenia i przede wszystkim skutecznej profilaktyce, możemy skutecznie chronić się przed jej konsekwencjami. Świadomość dróg zakażenia, znajomość objawów i regularne badania, zwłaszcza w grupach ryzyka, są kluczowe. Nie lekceważ swojego zdrowia – szczepienie to inwestycja w bezpieczną przyszłość.