Witamina K, wpływ na organizm i objawy niedoboru

Czy wiesz, że jedna witamina jest cichym bohaterem Twojego zdrowia, często niedocenianym, choć kluczowym dla znacznie więcej niż tylko krzepnięcia krwi? Mowa o witaminie K, niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, której wpływ rozciąga się od mocnych kości po zdrowe serce.

Co to jest witamina K?

Witamina K to nazwa dla grupy związków rozpuszczalnych w tłuszczach, które odgrywają fundamentalną rolę w wielu procesach fizjologicznych. Wyróżniamy głównie dwie formy tej witaminy:

• Witamina K1 (filochinon): Znajduje się głównie w zielonych warzywach liściastych. Jest zaangażowana przede wszystkim w procesy krzepnięcia krwi.
• Witamina K2 (menachinony): Występuje w produktach zwierzęcych i fermentowanych, a także jest syntetyzowana przez bakterie jelitowe. Posiada wiele podtypów (np. MK-4, MK-7) i jest szczególnie ważna dla zdrowia kości i układu sercowo-naczyniowego.

Niezwykły wpływ na organizm

Działanie witaminy K jest wszechstronne i obejmuje kluczowe aspekty naszego zdrowia.

Krzepnięcie krwi: Niezbędny element

To najbardziej znana funkcja witaminy K. Aktywuje ona białka biorące udział w kaskadzie krzepnięcia, takie jak protrombina. Bez wystarczającej ilości witaminy K, organizm nie byłby w stanie skutecznie zatamować krwawienia, co mogłoby prowadzić do poważnych konsekwencji nawet przy drobnych urazach. To właśnie dlatego noworodkom często podaje się profilaktycznie witaminę K – by zapobiec chorobie krwotocznej.

Zdrowie kości: Budulec i strażnik

Witamina K2 odgrywa kluczową rolę w metabolizmie wapnia, kierując go do kości i zębów, gdzie jest potrzebny do ich wzmocnienia. Aktywuje białko zwane osteokalcyną, które wiąże wapń w macierzy kostnej. Niedobór witaminy K2 może prowadzić do zmniejszenia gęstości mineralnej kości i zwiększonego ryzyka osteoporozy oraz złamań.

Ochrona serca i naczyń krwionośnych

To mniej znana, ale równie istotna rola witaminy K, szczególnie jej formy K2. Zapobiega ona zwapnieniu tętnic poprzez aktywację białka MGP (Matrix Gla Protein), które wiąże nadmiar wapnia i zapobiega jego odkładaniu się w ścianach naczyń krwionośnych. Zwapnienie tętnic jest główną przyczyną miażdżycy i chorób serca, więc odpowiednia suplementacja witaminą K2 może mieć znaczący wpływ na zdrowie układu krążenia. Ciekawostka: Badania obserwacyjne w Japonii wykazały związek między wysokim spożyciem natto (tradycyjnej potrawy bogatej w MK-7) a niższą zapadalnością na choroby serca.

Potencjalne inne korzyści

Badania sugerują również, że witamina K może mieć wpływ na:

• Funkcje poznawcze: Odgrywa rolę w zdrowiu mózgu i układu nerwowego.
• Działanie przeciwzapalne: Może modulować reakcje zapalne w organizmie.
• Regulację poziomu cukru we krwi: Istnieją wstępne dowody na jej wpływ na wrażliwość na insulinę.

Objawy niedoboru witaminy K

Niedobór witaminy K, choć rzadki u zdrowych dorosłych na zrównoważonej diecie, może mieć poważne konsekwencje. Najczęstsze objawy to:

• Łatwe siniaczenie i krwawienia: Krwawienia z nosa, dziąseł, obfite miesiączki, krew w moczu lub stolcu, długie krwawienie z ran.
• Zwiększone ryzyko złamań: Osłabienie kości i podatność na osteoporozę.
• Problemy z układem krążenia: Zwiększone ryzyko zwapnienia tętnic i chorób serca.
• U noworodków: Choroba krwotoczna noworodków, która może prowadzić do krwawień wewnętrznych.

Kto jest narażony na niedobór?

Niektóre grupy osób są bardziej narażone na niedobór witaminy K:

• Noworodki: Mają niskie zapasy witaminy K przy urodzeniu i niedojrzały układ pokarmowy.
• Osoby z zaburzeniami wchłaniania tłuszczów: Choroby takie jak mukowiscydoza, celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, a także stany po operacjach bariatrycznych mogą upośledzać wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
• Osoby przyjmujące niektóre leki: Antybiotyki o szerokim spektrum działania mogą niszczyć bakterie jelitowe produkujące witaminę K2. Leki przeciwzakrzepowe (antagoniści witaminy K) celowo blokują jej działanie.
• Osoby na bardzo restrykcyjnych dietach: Ubogich w zielone warzywa lub fermentowane produkty.

Podsumowanie

Witamina K, zarówno w formie K1, jak i K2, jest niezwykle ważna dla utrzymania optymalnego zdrowia. Odpowiednia dieta, bogata w zielone warzywa liściaste, fermentowane produkty i niektóre produkty zwierzęce, jest najlepszym sposobem na zapewnienie wystarczającej podaży tej nieocenionej witaminy. Pamiętaj, że w przypadku wszelkich wątpliwości lub podejrzenia niedoborów, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.