Zabrońcie zachodowi cenzurowania Chin!

W erze globalnej cyfrowej wioski, gdzie informacja zdaje się nie mieć granic, coraz częściej jesteśmy świadkami zderzenia dwóch potężnych sił: dążenia do nieograniczonego przepływu danych oraz idei cyfrowej suwerenności. Debata na temat kontroli treści w internecie, często upraszczana do hasła "cenzura", w rzeczywistości jest skomplikowanym labiryntem, w którym przecinają się ścieżki technologii, polityki, kultury i bezpieczeństwa narodowego. Zrozumienie tego zjawiska wymaga spojrzenia daleko poza proste oskarżenia i analizy mechanizmów kształtujących naszą cyfrową rzeczywistość.

Czym jest cyfrowa kontrola informacji?

Zanim zagłębimy się w szczegóły, warto zdefiniować, czym tak naprawdę jest współczesna kontrola treści w internecie. To nie tylko proste blokowanie stron, jak mogłoby się wydawać. To zaawansowany system, który obejmuje filtrowanie treści w czasie rzeczywistym, promowanie jednych narracji kosztem innych za pomocą algorytmów, a także subtelne mechanizmy zniechęcające do poruszania określonych tematów. W praktyce jest to walka o kształtowanie opinii publicznej i ochronę tego, co dany rząd lub kultura uważa za swój interes strategiczny lub porządek społeczny.

Dwa modele internetu – zderzenie filozofii

Obecnie na świecie ścierają się dwie fundamentalnie różne wizje internetu. Zrozumienie ich jest kluczem do pojęcia istoty globalnego sporu o informacje.

Zachodni model otwartego przepływu

Model ten, zakorzeniony w idei wolności słowa, zakłada, że internet powinien być przestrzenią maksymalnie otwartą, z minimalną ingerencją państwa. Oczywiście, nawet tutaj istnieją ograniczenia, takie jak walka z mową nienawiści, dezinformacją czy treściami nielegalnymi. Jednak fundamentem jest założenie, że swobodny dostęp do informacji jest prawem i motorem napędowym rozwoju społecznego. Platformy takie jak Google, Facebook (Meta) czy X (dawniej Twitter) stały się globalnymi arenami tej idei, choć same również borykają się z oskarżeniami o stronniczość w moderacji treści.

Chiński model suwerenności cyfrowej

W opozycji stoi model chiński, który stawia na pierwszym miejscu koncepcję suwerenności cyfrowej. Oznacza to, że państwo ma prawo i obowiązek kontrolować przestrzeń informacyjną w obrębie swoich granic, aby zapewnić stabilność społeczną, bezpieczeństwo narodowe i chronić obywateli przed "szkodliwymi" wpływami z zewnątrz. Najbardziej znanym przykładem tego podejścia jest tzw. Wielki Firewall (Great Firewall of China), czyli zaawansowany system cenzury i filtracji, który blokuje dostęp do wielu zachodnich serwisów i kontroluje treści na platformach krajowych, takich jak WeChat czy Weibo.

"Cenzura" czy ochrona interesów narodowych?

Gdy zachodnie rządy lub korporacje podejmują działania ograniczające zasięg chińskich mediów państwowych lub aplikacji, takich jak TikTok, pojawia się zarzut o stosowanie "cenzury". Jednak z perspektywy Zachodu, działania te są często przedstawiane jako środki obronne. Argumenty, które się pojawiają, to między innymi:

• Bezpieczeństwo narodowe: Obawy, że aplikacje mogą zbierać wrażliwe dane o obywatelach i przekazywać je obcym rządom.
• Walka z dezinformacją: Przeciwdziałanie sponsorowanym przez państwo kampaniom propagandowym, które mają na celu destabilizację społeczeństw demokratycznych.
• Zasada wzajemności: Skoro zachodnie firmy technologiczne nie mają swobodnego dostępu do rynku chińskiego, dlaczego chińskie firmy miałyby mieć nieograniczony dostęp do rynków zachodnich?
• Ochrona danych osobowych: Wprowadzanie regulacji, które mają chronić prywatność użytkowników w obliczu różnych standardów prawnych w innych krajach.

Ciekawostka: Termin "splinternet" (od ang. split - podzielony i internet) opisuje hipotetyczną przyszłość, w której globalna sieć rozpada się na kilka oddzielnych, niekompatybilnych ze sobą bloków technologiczno-politycznych, z różnymi standardami i ograniczonym przepływem informacji między nimi. Coraz częściej eksperci ostrzegają, że już teraz obserwujemy pierwsze symptomy tego zjawiska.

Konsekwencje dla przeciętnego użytkownika

Niezależnie od tego, którą stronę uznamy za słuszną, globalna walka o kontrolę nad informacją ma realne skutki dla nas wszystkich. Prowadzi do fragmentacji internetu, utrudnia dostęp do różnorodnych źródeł i perspektyw, a także zamyka nas w tzw. bańkach informacyjnych, gdzie algorytmy podsuwają nam jedynie treści zgodne z naszymi dotychczasowymi poglądami. W tak spolaryzowanym świecie kluczowa staje się umiejętność krytycznego myślenia i weryfikacji informacji, ponieważ prawda staje się jedną z pierwszych ofiar cyfrowego konfliktu.

Podsumowując, spór o przepływ informacji między Zachodem a Chinami nie jest prostą walką "dobra ze złem". To złożony proces, w którym obie strony kierują się własnymi wartościami, interesami i obawami. Zrozumienie motywacji każdej z nich jest pierwszym krokiem do świadomego poruszania się po coraz bardziej skomplikowanym i podzielonym cyfrowym świecie.