Zespół jelita drażliwego, objawy

Czy zdarza Ci się odczuwać dyskomfort w brzuchu, który pojawia się i znika, a jego przyczyną nie są ani konkretne pokarmy, ani poważne choroby? Miliony ludzi na świecie borykają się z podobnymi problemami, często nie wiedząc, że mogą to być objawy zespołu jelita drażliwego (ZJD) – schorzenia, które choć niegroźne dla życia, potrafi znacząco obniżyć jego jakość. Poznajmy bliżej ten tajemniczy syndrom i jego najczęstsze manifestacje.

Co to zespół jelita drażliwego (ZJD)?

Zespół jelita drażliwego to przewlekłe, czynnościowe zaburzenie pracy przewodu pokarmowego, co oznacza, że mimo wyraźnych dolegliwości, badania diagnostyczne (takie jak kolonoskopia czy badania krwi) zazwyczaj nie wykazują żadnych strukturalnych uszkodzeń czy stanów zapalnych jelit. Jest to raczej problem z funkcjonowaniem jelit, ich nadwrażliwością i zaburzoną motoryką. Szacuje się, że ZJD dotyka od 10% do 20% populacji, częściej kobiet, co czyni go jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń układu pokarmowego.

Główne objawy zespołu jelita drażliwego

Objawy ZJD są bardzo zróżnicowane i mogą występować w różnych kombinacjach, a także zmieniać się w czasie. Ich nasilenie często koreluje ze stresem, dietą czy zmianami hormonalnymi.

Ból i dyskomfort w jamie brzusznej

To jeden z najbardziej charakterystycznych objawów. Ból w ZJD jest zazwyczaj:

• Kurczowy, kłujący lub ściskający.
• Najczęściej lokalizuje się w podbrzuszu, choć może zmieniać swoje położenie.
• Często ustępuje po wypróżnieniu.
• Może nasilać się po posiłkach lub w sytuacjach stresowych.

Wyobraź sobie, że po stresującym dniu nagle czujesz silne skurcze w dolnej części brzucha, które ustępują dopiero po wizycie w toalecie. To klasyczny przykład bólu związanego z ZJD.

Zmiany w rytmie wypróżnień

Dolegliwości te mogą przyjmować różne formy, dlatego wyróżnia się trzy główne typy ZJD:

• ZJD z dominującą biegunką (ZJD-D): Charakteryzuje się częstymi, luźnymi lub wodnistymi stolcami, często z nagłym parciem na stolec, szczególnie rano lub po posiłkach.
• ZJD z dominującymi zaparciami (ZJD-Z): Oznacza rzadkie wypróżnienia (mniej niż 3 razy w tygodniu), twarde, zbite stolce oraz uczucie niepełnego wypróżnienia.
• ZJD z mieszanymi nawykami jelitowymi (ZJD-M): Okresy biegunek przeplatają się z okresami zaparć. Jest to często najbardziej frustrująca forma dla pacjentów.

Warto zwrócić uwagę, że w ZJD stolce mogą zawierać śluz, ale nigdy krew – krew w stolcu wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej!

Wzdęcia i gazy

Uczucie pełności, rozpychania w jamie brzusznej oraz nadmierne oddawanie gazów to bardzo częste i uciążliwe objawy ZJD. Wzdęcia mogą być tak intensywne, że powodują widoczne powiększenie obwodu brzucha, szczególnie po posiłkach. Mogą być one związane z nadmierną produkcją gazów przez bakterie jelitowe, zwłaszcza po spożyciu produktów bogatych w tzw. FODMAP (fermentujące oligo-, di-, monosacharydy i poliole).

Inne towarzyszące dolegliwości

ZJD to nie tylko problemy jelitowe. Wielu pacjentów doświadcza również innych, niespecyficznych objawów, takich jak:

• Nudności i zgaga.
• Uczucie zmęczenia i brak energii.
• Bóle głowy.
• Problemy ze snem.
• Lęk, depresja, drażliwość – to pokazuje, jak silny jest związek między jelitami a mózgiem, tzw. oś jelito-mózg.

Jak diagnozuje się ZJD?

Diagnoza ZJD opiera się na tzw. kryteriach rzymskich IV, które uwzględniają charakterystyczne objawy i ich czas trwania, a także na wykluczeniu innych chorób. Nie ma specyficznych badań laboratoryjnych czy obrazowych, które potwierdziłyby ZJD. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad i może zlecić badania dodatkowe (np. morfologię, CRP, kalprotektynę w kale) w celu wykluczenia chorób zapalnych jelit, celiakii czy innych schorzeń, które mogą dawać podobne objawy.

ZJD a inne choroby – dlaczego diagnoza jest kluczowa?

Ponieważ objawy ZJD są niespecyficzne i mogą przypominać symptomy innych, potencjalnie poważniejszych chorób (takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia, a nawet nowotwory), niezwykle ważna jest konsultacja z lekarzem. Tylko specjalista jest w stanie prawidłowo zdiagnozować ZJD i wykluczyć inne schorzenia, zapewniając spokój ducha i odpowiednie postępowanie terapeutyczne. Pamiętaj, że samodzielne diagnozowanie się i leczenie może prowadzić do opóźnienia w rozpoznaniu poważnych problemów zdrowotnych.