Badanie HSG, co to?

Droga do rodzicielstwa bywa czasem kręta i pełna niewiadomych. Kiedy lekarz zleca badanie o tajemniczo brzmiącej nazwie „histerosalpingografia”, w głowie pojawia się mnóstwo pytań i obaw. Czym jest HSG? Czy boli? Jak się do niego przygotować? Ten artykuł to kompleksowy przewodnik, który rozwieje Twoje wątpliwości i pokaże, że to badanie jest jednym z najważniejszych kroków w diagnostyce płodności, przybliżającym wiele par do upragnionego celu.

Czym jest badanie HSG?

Histerosalpingografia, w skrócie HSG, to specjalistyczne badanie radiologiczne, które pozwala na dokładną ocenę dwóch kluczowych elementów kobiecego układu rozrodczego: jamy macicy oraz jajowodów. Nazwa pochodzi od greckich słów: hystera (macica), salpinx (jajowód) oraz graphein (rysować, pisać). W praktyce jest to rodzaj prześwietlenia rentgenowskiego, które wykonuje się po podaniu do dróg rodnych specjalnego środka cieniującego, zwanego kontrastem. Dzięki niemu lekarz może na monitorze zobaczyć kształt macicy oraz, co najważniejsze, sprawdzić drożność jajowodów.

Kiedy wykonuje się to badanie?

Głównym wskazaniem do przeprowadzenia HSG jest diagnostyka niepłodności. To jedno z pierwszych i fundamentalnych badań, które pozwala zidentyfikować potencjalne przeszkody na drodze plemnika do komórki jajowej. Badanie zleca się, aby:

• Sprawdzić, czy jajowody są otwarte i czy nie ma w nich zrostów lub niedrożności, które mogłyby uniemożliwić zapłodnienie.
• Ocenić budowę jamy macicy pod kątem wad wrodzonych (np. macica dwurożna, przegroda macicy) lub nabytych (polipy, mięśniaki, zrosty wewnątrzmaciczne).
• Zweryfikować skuteczność operacji przeprowadzonych na jajowodach.

Jak przygotować się do badania?

Przygotowanie do HSG nie jest skomplikowane, ale wymaga przestrzegania kilku ważnych zasad, aby badanie było bezpieczne i wiarygodne.

Termin badania

Badanie HSG wykonuje się w ściśle określonym momencie cyklu menstruacyjnego – zazwyczaj między 8. a 12. dniem cyklu, czyli po zakończeniu krwawienia miesiączkowego, ale jeszcze przed owulacją. Taki termin daje pewność, że pacjentka nie jest w ciąży, a błona śluzowa macicy jest na tyle cienka, że nie zaburza obrazu diagnostycznego.

Wymagane badania i zalecenia

Przed przystąpieniem do HSG lekarz zazwyczaj zleca wykonanie kilku badań wstępnych, aby wykluczyć przeciwwskazania. Należą do nich:

• Aktualny wynik badania cytologicznego (ważny zazwyczaj 6-12 miesięcy).
• Badanie czystości pochwy (tzw. biocenoza) lub posiew z kanału szyjki macicy w celu wykluczenia aktywnej infekcji.
• Czasami test ciążowy z krwi (beta-hCG) dla 100% pewności, że nie doszło do zapłodnienia.

W dniu badania zaleca się być na czczo lub spożyć jedynie lekki posiłek. Na około godzinę przed procedurą można przyjąć lek przeciwbólowy (np. ibuprofen), aby zminimalizować ewentualny dyskomfort.

Przebieg badania krok po kroku

Sama procedura trwa zwykle od 15 do 30 minut i przypomina standardową wizytę ginekologiczną, choć jest nieco bardziej złożona. Oto jak przebiega:

1. Pacjentka kładzie się na fotelu ginekologicznym.
2. Lekarz zakłada wziernik do pochwy, aby uwidocznić szyjkę macicy, a następnie dezynfekuje jej okolice.
3. Przez szyjkę macicy wprowadzany jest cienki cewnik, przez który podawany jest środek kontrastujący.
4. Kontrast powoli wypełnia jamę macicy, a następnie przepływa do jajowodów. W tym momencie pacjentka może odczuwać uczucie rozpierania lub skurcze podobne do bólu miesiączkowego.
5. W trakcie podawania kontrastu wykonywana jest seria zdjęć rentgenowskich, które obrazują cały proces i pozwalają ocenić kształt macicy oraz przepływ przez jajowody.

Interpretacja wyników – co można zobaczyć?

Wynik badania jest dostępny niemal od razu. Prawidłowy obraz pokazuje gładką, trójkątną jamę macicy oraz swobodny przepływ kontrastu przez oba jajowody, aż do jego „rozlania się” w jamie otrzewnej. Taki wynik oznacza, że jajowody są drożne. Nieprawidłowości mogą obejmować brak przepływu kontrastu (niedrożność jedno- lub obustronna), poszerzenie jajowodu (wodniak) lub ubytki w wypełnieniu jamy macicy, sugerujące obecność mięśniaków czy polipów.

Ciekawostka: terapeutyczny efekt HSG

Warto wiedzieć, że badanie HSG ma nie tylko walor diagnostyczny, ale czasem również... terapeutyczny! Ciśnienie, pod jakim wprowadzany jest kontrast, może niekiedy udrożnić jajowody z drobnych zrostów lub czopów śluzowych. Z tego powodu niektóre kobiety zachodzą w ciążę w sposób naturalny w ciągu kilku cykli po wykonaniu badania z prawidłowym wynikiem. To tak zwany efekt „płukania jajowodów”.

Czy badanie HSG boli i co po nim?

Odczucia bólowe podczas HSG są bardzo indywidualne. Niektóre kobiety odczuwają jedynie lekki dyskomfort, inne silniejsze skurcze. Ból jest jednak zazwyczaj krótkotrwały i ustępuje po zakończeniu badania. Po procedurze może wystąpić niewielkie plamienie oraz uczucie pobolewania w podbrzuszu, które powinno minąć w ciągu 1-2 dni. Jeśli pojawi się gorączka, silny ból lub nieprzyjemnie pachnąca wydzielina, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, gdyż mogą to być objawy infekcji. Mimo potencjalnego dyskomfortu, wartość diagnostyczna tego badania jest nieoceniona i stanowi kamień milowy w drodze do zrozumienia przyczyn trudności z poczęciem dziecka.