Budowa europejskiej gospodarki danych

Dane to nowa ropa naftowa XXI wieku, a Europa buduje właśnie swoją supernowoczesną, cyfrową „rafinerię”. Budowa europejskiej gospodarki danych to jeden z najbardziej ambitnych projektów Unii Europejskiej, który ma zrewolucjonizować sposób, w jaki myślimy o informacjach, napędzając innowacje i wzmacniając naszą cyfrową niezależność. Zobaczmy, na czym polega ta transformacja i co oznacza dla zwykłego obywatela oraz przedsiębiorcy.

Czym jest jednolity rynek danych?

Wizja europejskiej gospodarki danych opiera się na stworzeniu jednolitego rynku, na którym dane – zarówno osobowe, jak i przemysłowe – mogą swobodnie przepływać w obrębie Unii Europejskiej i ponad granicami sektorów. Chodzi o to, by informacje mogły być wykorzystywane w sposób efektywny i bezpieczny przez firmy, naukowców oraz administrację publiczną. Celem nie jest jednak niekontrolowany przepływ, lecz stworzenie ekosystemu opartego na fundamentalnych wartościach: zaufaniu, bezpieczeństwie i pełnej kontroli obywateli nad ich danymi.

Wyobraź sobie sytuację, w której mały start-up technologiczny uzyskuje dostęp do zanonimizowanych danych przemysłowych od dużego koncernu, by stworzyć innowacyjne rozwiązanie do optymalizacji produkcji. Albo scenariusz, w którym dane medyczne z różnych krajów, oczywiście za zgodą pacjentów i w pełni zanonimizowane, pomagają szybciej opracować nowy lek. To właśnie potencjał, który drzemie w tej koncepcji.

Kluczowe filary prawne

Aby ta wizja stała się rzeczywistością, UE wprowadza szereg regulacji, które tworzą ramy dla bezpiecznego i sprawiedliwego udostępniania danych. To nie tylko biurokracja, ale przemyślana architektura cyfrowego zaufania.

1. RODO (GDPR) – To absolutny fundament. Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych dało Europejczykom kontrolę nad ich danymi osobowymi i zbudowało podstawę zaufania, bez której dalsze kroki byłyby niemożliwe.
2. Akt o zarządzaniu danymi (DGA) – Tworzy mechanizmy ułatwiające bezpieczne udostępnianie danych. Wprowadza m.in. instytucję „pośredników danych”, czyli zaufanych podmiotów, które pomogą firmom i osobom fizycznym dzielić się danymi bez obaw o ich niewłaściwe wykorzystanie. Promuje także ideę altruizmu danych, czyli dobrowolnego udostępniania informacji na cele pożytku publicznego.
3. Akt o danych (Data Act) – To prawdziwa rewolucja, zwłaszcza w kontekście Internetu Rzeczy (IoT). Regulacja ta ma na celu odblokowanie ogromnej ilości danych generowanych przez inteligentne urządzenia – od samochodów, przez sprzęt AGD, po maszyny przemysłowe. Daje użytkownikom prawo dostępu do danych generowanych przez ich własne urządzenia i decydowania, komu je udostępnić, np. niezależnemu serwisowi naprawczemu.

Ciekawostka: Ile danych generujemy?

Szacuje się, że do 2025 roku globalna ilość danych wzrośnie do ponad 175 zettabajtów. Jeden zettabajt to bilion gigabajtów! Europejska gospodarka danych ma na celu zapewnienie, by jak największa część wartości płynącej z tych danych pozostała w Europie i służyła jej obywatelom.

Europejskie przestrzenie danych w praktyce

Kluczowym elementem strategii jest tworzenie tzw. wspólnych europejskich przestrzeni danych. Są to zdecentralizowane platformy, które umożliwiają bezpieczną i standaryzowaną wymianę danych w strategicznych sektorach gospodarki. To nie jeden wielki serwer, a raczej zbiór wspólnych zasad i narzędzi.

Przykłady takich przestrzeni to:

• Europejska Przestrzeń Danych Dotyczących Zdrowia – ma na celu ułatwienie transgranicznej opieki zdrowotnej (np. dostęp do historii leczenia za granicą) oraz wspieranie badań naukowych.
• Przestrzeń danych dla przemysłu i produkcji – ma wspierać transformację cyfrową europejskich firm, umożliwiając im optymalizację łańcuchów dostaw i tworzenie nowych usług.
• Przestrzeń danych dla mobilności – ma na celu usprawnienie transportu, rozwój pojazdów autonomicznych i tworzenie bardziej zintegrowanych systemów transportu publicznego.

Budowa europejskiej gospodarki danych to maraton, a nie sprint. Wyzwania takie jak interoperacyjność systemów, cyberbezpieczeństwo czy potrzeba rozwijania umiejętności cyfrowych są wciąż obecne. Jednak kierunek jest jasny: Europa chce stworzyć unikalny, człowiekocentryczny model gospodarki cyfrowej, który będzie konkurencyjny na arenie światowej, a jednocześnie wierny swoim fundamentalnym wartościom.