Choroba wieńcowa serca, przyczyny, objawy

Czy wiesz, że serce, nasz niezmordowany silnik, może być zagrożone przez chorobę, która często rozwija się podstępnie, dając o sobie znać dopiero w zaawansowanym stadium? Choroba wieńcowa serca, znana również jako choroba niedokrwienna serca, to jedno z najpoważniejszych schorzeń cywilizacyjnych, dotykające miliony ludzi na całym świecie. Jej zrozumienie to klucz do skutecznej profilaktyki i wczesnego rozpoznania, które mogą uratować życie.

Czym jest choroba wieńcowa serca?

Choroba wieńcowa serca to stan, w którym naczynia krwionośne, zwane tętnicami wieńcowymi, odpowiedzialne za dostarczanie krwi bogatej w tlen i składniki odżywcze do mięśnia sercowego, ulegają zwężeniu lub zablokowaniu. W efekcie serce otrzymuje niewystarczającą ilość tlenu, co prowadzi do niedokrwienia. Jeśli niedobór tlenu jest znaczny i długotrwały, może dojść do zawału serca.

Główne przyczyny choroby wieńcowej

Podstawową przyczyną choroby wieńcowej serca jest miażdżyca – proces, w którym na wewnętrznych ścianach tętnic odkładają się blaszki miażdżycowe, zbudowane głównie z cholesterolu, tłuszczów i innych substancji. Te blaszki stopniowo zwężają światło naczyń, utrudniając przepływ krwi. Pęknięcie takiej blaszki może prowadzić do powstania zakrzepu, który całkowicie zablokuje tętnicę.

Czynniki ryzyka – co sprzyja rozwojowi miażdżycy?

Wiele czynników może przyspieszać rozwój miażdżycy i tym samym zwiększać ryzyko choroby wieńcowej. Dzielimy je na modyfikowalne, czyli takie, na które mamy wpływ, oraz niemodyfikowalne.

• Modyfikowalne czynniki ryzyka:
  • Wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze): Uszkadza ściany naczyń krwionośnych, sprzyjając odkładaniu się blaszek.
  • Wysoki poziom cholesterolu (hipercholesterolemia): Szczególnie wysoki poziom cholesterolu LDL, zwanego „złym cholesterolem”, jest kluczowy w tworzeniu blaszek.
  • Cukrzyca (diabetes mellitus): Niekontrolowany poziom cukru we krwi uszkadza naczynia.
  • Palenie tytoniu: Nikotyna i inne substancje chemiczne zawarte w dymie papierosowym uszkadzają śródbłonek naczyń, zwiększają krzepliwość krwi i obniżają poziom „dobrego” cholesterolu HDL.
  • Otyłość i nadwaga: Zwiększają ryzyko nadciśnienia, cukrzycy i wysokiego cholesterolu.
  • Brak aktywności fizycznej: Sprzyja otyłości, nadciśnieniu i podwyższonemu cholesterolowi.
  • Stres przewlekły: Może wpływać na ciśnienie krwi i nawyki żywieniowe.
  • Niezdrowa dieta: Bogata w tłuszcze trans, nasycone kwasy tłuszczowe, sól i cukry proste.
• Niemodyfikowalne czynniki ryzyka:
  • Wiek: Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem.
  • Płeć: Mężczyźni są zazwyczaj bardziej narażeni w młodszym wieku niż kobiety przed menopauzą. Po menopauzie ryzyko u kobiet wyrównuje się.
  • Historia rodzinna: Jeśli ktoś z bliskiej rodziny (rodzice, rodzeństwo) cierpiał na chorobę wieńcową w młodym wieku, ryzyko jest większe.

Objawy choroby wieńcowej – jak rozpoznać sygnały ostrzegawcze?

Objawy choroby wieńcowej mogą być różnorodne i zależą od stopnia zwężenia tętnic oraz indywidualnej reakcji organizmu. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest dławica piersiowa.

Dławica piersiowa (angina pectoris)

Dławica piersiowa to ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, który zazwyczaj jest odczuwany jako ucisk, gniecenie, pieczenie lub ciężar. Może promieniować do lewego ramienia, szyi, żuchwy, pleców lub nawet do prawego ramienia. Wyróżniamy jej dwa główne typy:

• Dławica stabilna: Pojawia się podczas wysiłku fizycznego (np. wchodzenia po schodach, szybkiego marszu), silnego stresu, po obfitym posiłku lub w niskiej temperaturze. Ustępuje zazwyczaj po kilku minutach odpoczynku lub przyjęciu leków rozszerzających naczynia.
• Dławica niestabilna: Jest bardziej niebezpieczna. Ból może pojawiać się niespodziewanie, nawet w spoczynku, trwać dłużej, być intensywniejszy i nie ustępować po odpoczynku. Może być zwiastunem zawału serca i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Inne objawy i nietypowe prezentacje

Niekiedy choroba wieńcowa manifestuje się w sposób mniej typowy, zwłaszcza u kobiet, osób starszych czy pacjentów z cukrzycą. Mogą to być:

• Duszność: Brak tchu, zwłaszcza podczas wysiłku.
• Zmęczenie i osłabienie: Niewytłumaczalne, chroniczne zmęczenie.
• Nudności, wymioty, niestrawność: Objawy ze strony układu pokarmowego, często mylone z problemami żołądkowymi.
• Poty: Nadmierne pocenie się bez wyraźnej przyczyny.
• Zawroty głowy lub omdlenia.

Warto pamiętać o zjawisku cichego niedokrwienia, gdzie zwężenie tętnic wieńcowych istnieje, ale nie daje żadnych odczuwalnych objawów. Jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ choroba postępuje bez ostrzeżenia, a pierwszym symptomem może być nagły zawał serca.

Zrozumienie przyczyn i objawów choroby wieńcowej serca jest pierwszym krokiem do ochrony zdrowia. Regularne badania kontrolne, świadome zarządzanie czynnikami ryzyka i szybka reakcja na niepokojące sygnały to klucz do długiego i zdrowego życia. Nie ignoruj sygnałów wysyłanych przez Twoje serce!