Czym jest parastezja?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś obudzić w nocy z uczuciem „martwej ręki”, która po chwili zaczynała niemiłosiernie mrowić i kłuć, jakby setki igiełek wbijały się w skórę? A może po długim siedzeniu ze skrzyżowanymi nogami czułeś, że jedna z nich „odmówiła posłuszeństwa”? To powszechne doświadczenie, znane jako parastezja, jest zazwyczaj niegroźne, ale czasami może być sygnałem, że w naszym organizmie dzieje się coś niepokojącego.

Czym dokładnie jest parestezja?

Parestezja to, mówiąc najprościej, nieprawidłowe odczucie czuciowe, które pojawia się bez zewnętrznego bodźca. Najczęściej opisuje się je jako mrowienie, drętwienie, kłucie, pieczenie lub uczucie „przebiegania prądu”. To zaburzenie sensoryczne wynika z podrażnienia lub uszkodzenia nerwów obwodowych lub ośrodkowego układu nerwowego. Kiedy nerw jest uciskany, jego zdolność do prawidłowego przesyłania sygnałów do mózgu zostaje zakłócona, co mózg interpretuje właśnie jako te dziwne i często nieprzyjemne doznania.

Najczęstsze przyczyny mrowienia i drętwienia

Przyczyny parestezji można podzielić na dwie główne kategorie: przejściowe i przewlekłe. Zrozumienie tej różnicy jest kluczowe dla oceny, czy nasze objawy wymagają konsultacji lekarskiej.

Przyczyny przejściowe (tymczasowe)

Są to najczęstsze i zazwyczaj zupełnie niegroźne powody drętwienia. Zwykle ustępują samoistnie po usunięciu przyczyny ucisku na nerw. Do najpopularniejszych należą:

• Długotrwałe siedzenie w jednej pozycji (np. ze skrzyżowanymi nogami).
• Spanie w niewygodnej pozycji, co prowadzi do ucisku na nerw w ręce lub nodze.
• Noszenie zbyt ciasnych ubrań, butów lub opasek uciskowych.
• Chwilowe uderzenie w nerw, jak np. popularne uderzenie w „łokieć pianisty” (nerw łokciowy).

Przyczyny przewlekłe (chorobowe)

Jeśli parestezje pojawiają się regularnie, trwają długo lub nasilają się, mogą być objawem poważniejszego schorzenia. Wymagają one zawsze diagnostyki medycznej. Potencjalne przyczyny to między innymi:

1. Niedobory witamin i minerałów: Szczególnie niedobór witamin z grupy B (zwłaszcza B12), magnezu i wapnia może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego.
2. Cukrzyca: Jednym z najczęstszych powikłań jest neuropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych, które objawia się m.in. drętwieniem i pieczeniem stóp oraz dłoni.
3. Zespoły uciskowe: Przykładem jest zespół cieśni nadgarstka, gdzie ucisk na nerw pośrodkowy w nadgarstku powoduje drętwienie palców.
4. Choroby kręgosłupa: Dyskopatia czy stenoza kanału kręgowego mogą prowadzić do ucisku na korzenie nerwowe, powodując parestezje w kończynach.
5. Choroby neurologiczne: Parestezje są jednym z typowych objawów stwardnienia rozsianego (SM), mogą też występować w przebiegu udaru mózgu czy nowotworów.
6. Nadużywanie alkoholu: Alkoholizm prowadzi do uszkodzenia nerwów obwodowych (polineuropatia alkoholowa).

Kiedy parestezja powinna zaniepokoić?

Chociaż sporadyczne mrowienie jest normalne, istnieją sygnały alarmowe, których nie wolno ignorować. Koniecznie skonsultuj się z lekarzem, jeśli drętwieniu towarzyszą:

• Nagłe osłabienie siły mięśniowej lub paraliż.
• Problemy z mówieniem, widzeniem lub utrzymaniem równowagi.
• Utrata kontroli nad pęcherzem lub jelitami.
• Pojawienie się objawów po urazie głowy lub kręgosłupa.
• Drętwienie, które szybko się rozprzestrzenia lub obejmuje całą kończynę.

Jak diagnozuje i leczy się parestezje?

Diagnostyka parestezji polega przede wszystkim na znalezieniu jej przyczyny. Lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad i badanie fizykalne. Może również zlecić dodatkowe badania, takie jak badania krwi (w celu sprawdzenia poziomu witamin i glukozy), badanie przewodnictwa nerwowego (EMG) czy rezonans magnetyczny (MRI). Leczenie zależy wyłącznie od postawionej diagnozy. Może obejmować suplementację witamin, fizjoterapię, leczenie choroby podstawowej (np. cukrzycy) lub w niektórych przypadkach interwencję chirurgiczną w celu odbarczenia uciśniętego nerwu.

Ciekawostka: Tajemnica „śmiesznej kości”

Uczucie, które pojawia się po uderzeniu w łokieć, często nazywane „uderzeniem w śmieszną kość” (ang. funny bone), to klasyczny przykład błyskawicznej, przejściowej parestezji. W rzeczywistości nie uderzamy w kość, a w nerw łokciowy, który w tym miejscu przebiega bardzo płytko pod skórą. Nagłe podrażnienie go powoduje gwałtowne, promieniujące uczucie mrowienia i „prądu” aż do palców, co doskonale ilustruje, jak wrażliwe są nasze nerwy na ucisk.