Gonartroza przyśrodkowa, jak sobie z nią poradzić?

Gonartroza przyśrodkowa, czyli zwyrodnienie stawu kolanowego dotykające jego wewnętrznej części, to schorzenie, które może znacząco obniżyć komfort życia. Ból, sztywność i ograniczenie ruchomości to tylko niektóre z problemów, z którymi mierzą się osoby dotknięte tą dolegliwością. Na szczęście istnieją skuteczne sposoby, aby sobie z nią radzić i poprawić jakość codziennego funkcjonowania. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu schorzeniu i podpowiemy, jak krok po kroku odzyskać kontrolę nad swoim zdrowiem.

Co to jest gonartroza przyśrodkowa?

Gonartroza to ogólne określenie na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego. Kiedy mówimy o gonartrozie przyśrodkowej, mamy na myśli uszkodzenie i zużycie chrząstki stawowej, które koncentruje się w wewnętrznej części kolana, czyli między kością udową a piszczelową po stronie przyśrodkowej. Chrząstka, która normalnie amortyzuje ruch i zapewnia płynne przesuwanie się kości, stopniowo ulega degradacji. Prowadzi to do tarcia kość o kość, co wywołuje ból, stany zapalne i ograniczenia ruchowe. Przyczyny mogą być różne: od nadwagi, przez urazy, po genetyczne predyspozycje czy nieprawidłowe obciążenie stawu.

Objawy, na które warto zwrócić uwagę

Rozpoznanie gonartrozy przyśrodkowej często zaczyna się od zaobserwowania charakterystycznych objawów. Do najczęstszych należą:

• Ból kolana: Zazwyczaj nasila się podczas aktywności fizycznej, długiego stania, chodzenia po schodach, a ustępuje w spoczynku. Może być odczuwalny głównie po wewnętrznej stronie kolana.
• Sztywność stawu: Szczególnie po okresie bezruchu, np. rano po przebudzeniu lub po dłuższym siedzeniu.
• Trzaski i zgrzyty: Dźwięki wydobywające się ze stawu podczas ruchu, świadczące o tarciu uszkodzonych powierzchni.
• Ograniczenie ruchomości: Trudności w pełnym zgięciu lub wyprostowaniu kolana.
• Obrzęk i tkliwość: Czasami pojawia się opuchlizna i zwiększona wrażliwość na dotyk w okolicy stawu.

Jeśli zauważasz u siebie któreś z tych objawów, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Wczesna diagnoza i interwencja mogą znacząco spowolnić postęp choroby.

Jak diagnozować gonartrozę przyśrodkową?

Diagnoza gonartrozy przyśrodkowej opiera się na kilku elementach. Lekarz ortopeda przeprowadzi dokładny wywiad, pytając o Twoje objawy, historię urazów i styl życia. Następnie wykona badanie fizykalne, oceniając zakres ruchu, stabilność i bolesność stawu. Kluczowe dla potwierdzenia diagnozy są jednak badania obrazowe, przede wszystkim zdjęcie rentgenowskie (RTG). Pozwala ono ocenić stopień zwężenia szpary stawowej i ewentualne zmiany kostne. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić również rezonans magnetyczny (MRI) dla dokładniejszej oceny stanu chrząstki i tkanek miękkich.

Strategie radzenia sobie – kompleksowe podejście

Walka z gonartrozą przyśrodkową to proces, który wymaga cierpliwości i konsekwencji. Kluczem do sukcesu jest kompleksowe podejście, łączące różne metody leczenia i zmiany w codziennym życiu.

Zmiany w stylu życia

• Kontrola wagi: Nadmierna masa ciała to jeden z głównych czynników obciążających stawy kolanowe. Nawet niewielka redukcja wagi może przynieść ogromną ulgę i spowolnić postęp choroby. Pomyśl o kolanie jak o dźwigu – im lżejszy ładunek, tym mniejsze zużycie.
• Unikanie długotrwałego stania i klęczenia: Staraj się minimalizować pozycje, które nadmiernie obciążają kolana.
• Odpowiednie obuwie: Wybieraj buty z dobrą amortyzacją, które wspierają stopę i równomiernie rozkładają nacisk.

Aktywność fizyczna i ćwiczenia

Choć może się wydawać paradoksalne, ruch jest niezwykle ważny w walce ze zwyrodnieniem. Oczywiście, musi być to ruch kontrolowany i dostosowany do Twoich możliwości. Fizjoterapeuta jest tu Twoim najlepszym sprzymierzeńcem.

1. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie: Wzmocnienie mięśni uda (zwłaszcza mięśnia czworogłowego) i pośladków pomaga stabilizować staw kolanowy i odciąża chrząstkę.
2. Ćwiczenia poprawiające zakres ruchu: Delikatne ćwiczenia rozciągające mogą pomóc w utrzymaniu elastyczności stawu.
3. Aktywności niskiego wpływu: Pływanie, jazda na rowerze (z odpowiednio ustawionym siodełkiem), spacery po płaskim terenie to świetne opcje, które nie obciążają kolan.

Pamiętaj, aby zawsze konsultować plan ćwiczeń z fizjoterapeutą, który dobierze je indywidualnie, tak aby były bezpieczne i efektywne.

Zarządzanie bólem

Ból jest sygnałem, którego nie należy ignorować. Można go łagodzić na różne sposoby:

• Miejscowe okłady: Zimne okłady mogą zmniejszyć obrzęk i ból w stanach ostrych, ciepłe – rozluźnić mięśnie i poprawić ukrwienie w stanach przewlekłych.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: Dostępne bez recepty (np. paracetamol, ibuprofen) mogą przynieść ulgę, ale ich stosowanie powinno być konsultowane z lekarzem, szczególnie w dłuższej perspektywie.
• Suplementy: Niektóre suplementy, takie jak glukozamina i chondroityna, są popularne, ale ich skuteczność w leczeniu gonartrozy jest tematem dyskusji. Zawsze omów ich stosowanie z lekarzem.

Terapie wspomagające

Współczesna medycyna oferuje szereg terapii, które mogą wspomóc leczenie:

• Fizjoterapia: Indywidualnie dobrane ćwiczenia, manualne terapie, masaże, a także zabiegi fizykoterapeutyczne (np. laseroterapia, ultradźwięki, pole magnetyczne) są kluczowe w procesie rehabilitacji.
• Ortezy i wkładki ortopedyczne: Specjalne ortezy odciążające mogą pomóc w zmniejszeniu nacisku na uszkodzoną część stawu kolanowego. Indywidualne wkładki do butów mogą korygować ustawienie stopy i wpływać na biomechanikę kolana.
• Iniekcje dostawowe: W niektórych przypadkach lekarz może zaproponować iniekcje kwasu hialuronowego (tzw. „smarowanie stawu”) lub osocza bogatopłytkowego (PRP), które mogą wspomóc regenerację i zmniejszyć ból.

Kiedy rozważyć operację?

W zaawansowanych stadiach gonartrozy, gdy metody zachowawcze nie przynoszą już ulgi, a jakość życia jest znacząco obniżona, lekarz może zasugerować leczenie operacyjne. Może to być osteotomia (korekcja osi kończyny) lub, w ostateczności, alloplastyka, czyli wszczepienie endoprotezy stawu kolanowego. Decyzja o operacji zawsze jest podejmowana indywidualnie, po dokładnej ocenie stanu pacjenta i omówieniu wszystkich dostępnych opcji.

Znaczenie profesjonalnej pomocy

Pamiętaj, że samodzielne diagnozowanie i leczenie gonartrozy przyśrodkowej nie jest zalecane. Kluczowe jest współdziałanie z zespołem specjalistów: ortopedą, fizjoterapeutą, a w razie potrzeby również dietetykiem. To oni pomogą Ci stworzyć spersonalizowany plan leczenia i rehabilitacji, który będzie najlepiej odpowiadał Twoim potrzebom i możliwościom. Regularne kontrole i konsekwencja w realizacji zaleceń to podstawa skutecznego radzenia sobie z tą dolegliwością. Twoje kolana zasługują na najlepszą opiekę!