Nałogowe granie

Blask ekranu, ekscytacja po zdobyciu kolejnego poziomu i poczucie przynależności do wirtualnej drużyny… Dla milionów osób gry wideo to fantastyczna forma rozrywki i sposób na relaks. Co się jednak dzieje, gdy pasja wymyka się spod kontroli, a granica między światem wirtualnym a rzeczywistością zaczyna się zacierać? Zapraszamy do zgłębienia tematu nałogowego grania – zjawiska, które jest znacznie bardziej złożone, niż mogłoby się wydawać.

Czym Tak naprawdę jest nałogowe granie?

Wbrew powszechnym opiniom, nałogowe granie, oficjalnie uznane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za zaburzenie (Gaming Disorder), nie jest definiowane przez liczbę godzin spędzonych przed ekranem. Kluczowym elementem jest tutaj utrata kontroli nad graniem oraz jego negatywny wpływ na kluczowe sfery życia. To sytuacja, w której granie staje się absolutnym priorytetem, spychając na dalszy plan obowiązki zawodowe, naukę, relacje z bliskimi, a nawet podstawowe potrzeby, takie jak sen czy odżywianie.

Sygnały Ostrzegawcze, których nie można ignorować

Rozpoznanie problemu to pierwszy i najważniejszy krok. Istnieje kilka charakterystycznych zachowań, które powinny zapalić czerwoną lampkę. Warto zwrócić uwagę, czy u nas lub u kogoś z naszych bliskich nie występują następujące objawy:

• Zaniedbywanie obowiązków: Problemy w pracy lub szkole, niewywiązywanie się z domowych zadań na rzecz spędzania czasu w grze.
• Utrata zainteresowań: Rezygnacja z dotychczasowych hobby i aktywności, które kiedyś sprawiały przyjemność.
• Granie jako ucieczka: Wykorzystywanie gier do radzenia sobie ze stresem, lękiem, smutkiem czy innymi negatywnymi emocjami.
• Ukrywanie prawdy: Kłamanie na temat ilości czasu poświęcanego na granie lub minimalizowanie skali problemu.
• Objawy odstawienne: Odczuwanie niepokoju, irytacji, a nawet złości w sytuacjach, gdy dostęp do gry jest niemożliwy.
• Kontynuowanie gry pomimo negatywnych konsekwencji: Granie dalej, mimo świadomości, że niszczy to relacje, zdrowie czy sytuację finansową.

Dlaczego Gry tak silnie wciągają?

Twórcy gier doskonale rozumieją mechanizmy ludzkiej psychiki i projektują swoje produkty tak, by maksymalnie angażować gracza. Nie ma w tym nic złego, dopóki zachowana jest równowaga. Problemy pojawiają się, gdy te mechanizmy zaczynają dominować nad naszą wolą.

Systemy Nagród i dopamina

Wiele gier opiera się na tzw. pętli dopaminowej. Zdobywanie punktów, odblokowywanie osiągnięć czy znajdowanie rzadkich przedmiotów (tzw. loot) stymuluje w mózgu wydzielanie dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za odczuwanie przyjemności. Nieregularne, losowe nagrody (jak w popularnych „loot boxach”) działają podobnie do jednorękiego bandyty, co sprawia, że chcemy próbować „jeszcze tylko jeden raz”.

Poczucie Kontroli i kompetencji

Świat wirtualny oferuje to, czego często brakuje nam w rzeczywistości: jasne zasady, mierzalne postępy i poczucie sprawczości. W grze możemy być bohaterem, strategiem, kimś ważnym i docenianym. Ta ucieczka od realnych problemów i możliwość osiągnięcia natychmiastowego sukcesu bywa niezwykle kusząca.

Więzi Społeczne

Gry wieloosobowe budują silne społeczności. Przynależność do gildii, klanu czy drużyny daje poczucie bycia częścią czegoś większego. Presja społeczna, wspólne cele i zobowiązania wobec innych graczy mogą sprawić, że jeszcze trudniej jest się wylogować.

Jak Odzyskać kontrolę nad graniem?

Wyjście z nałogu jest procesem, który wymaga czasu i zaangażowania, ale jest jak najbardziej możliwe. Kluczem jest świadome działanie i, w razie potrzeby, sięgnięcie po pomoc.

1. Uznaj istnienie problemu: Szczera ocena sytuacji to fundament. Zadaj sobie pytanie: czy granie negatywnie wpływa na moje życie?
2. Ustal twarde zasady: Zamiast grać „kiedy jest czas”, wyznacz konkretne, ograniczone ramy czasowe na grę (np. maksymalnie 2 godziny dziennie) i bezwzględnie się ich trzymaj. Pomocne mogą być alarmy i timery.
3. Znajdź alternatywę: Wróć do starych pasji lub znajdź nowe. Aktywność fizyczna, spotkania ze znajomymi w świecie realnym, czytanie książek – każda czynność, która sprawia przyjemność poza ekranem, jest na wagę złota.
4. Zasięgnij porady specjalisty: Jeśli samodzielne próby nie przynoszą rezultatów, nie wahaj się szukać profesjonalnego wsparcia. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) wykazuje dużą skuteczność w leczeniu uzależnień behawioralnych, pomagając zidentyfikować i zmienić szkodliwe wzorce myślenia i zachowania.

Pamiętaj, że gry wideo same w sobie nie są złe – to potężne narzędzie rozrywki, które może rozwijać kreatywność i umiejętności strategicznego myślenia. Jak w każdej dziedzinie życia, kluczem jest umiar i równowaga. Dbanie o zdrowy balans między światem online a offline to najlepsza strategia na wygranie najważniejszej rozgrywki – tej o własne życie.