Sprzedaż, przeniesienie praw autorskich do zdjęć, umowa

Zastanawialiście się kiedyś, co dzieje się ze zdjęciem, które wykonał profesjonalny fotograf, a które kupuje firma do swojej kampanii reklamowej? Czy samo zapłacenie za usługę wystarczy, by swobodnie nim dysponować? Odpowiedź kryje się w zawiłościach prawa autorskiego, a kluczem do bezpieczeństwa obu stron jest dobrze skonstruowana umowa o przeniesienie praw autorskich.

Pierwsze kroki: co to są prawa autorskie?

Prawa autorskie dzielimy na osobiste i majątkowe. Osobiste prawa autorskie są niezbywalne i chronią więź twórcy z dziełem (np. prawo do autorstwa). Natomiast majątkowe prawa autorskie to te, które pozwalają czerpać korzyści finansowe z dzieła i to właśnie one są przedmiotem sprzedaży lub licencji. Fotograf, tworząc zdjęcie, automatycznie nabywa te prawa.

Dlaczego przeniesienie praw jest kluczowe?

Dla kupującego to gwarancja legalnego i swobodnego używania zdjęcia w określonym zakresie, bez obaw o roszczenia ze strony twórcy. Dla sprzedającego – możliwość zarobku i jasne określenie, w jaki sposób jego dzieło może być wykorzystane.

• Komercyjne wykorzystanie: Firma, która zamawia sesję zdjęciową produktów, potrzebuje pewności, że może używać tych zdjęć w reklamach, na stronach internetowych czy w katalogach bez dodatkowych opłat czy zgody na każde kolejne użycie.
• Sprzedaż zdjęć stockowych: Platformy stockowe często działają na zasadzie licencji, ale w niektórych przypadkach możliwe jest pełne przeniesienie praw do konkretnego zdjęcia, czyniąc je ekskluzywnym.
• Zlecenia indywidualne: Klienci indywidualni, np. zamawiający portrety, mogą chcieć mieć pełną swobodę w ich publikacji, co wymaga uregulowania praw.

Umowa: fundament bezpiecznej transakcji

Najważniejszym elementem każdej transakcji dotyczącej praw autorskich do zdjęć jest umowa. To ona precyzuje warunki i zakres przeniesienia.

Co powinna zawierać dobra umowa?

• Strony umowy: Dokładne dane fotografa i nabywcy.
• Przedmiot umowy: Szczegółowy opis zdjęć, których dotyczy przeniesienie (np. liczba, temat, data wykonania, unikalne identyfikatory).
• Pola eksploatacji: Najważniejszy punkt! Określa konkretne sposoby użycia zdjęć.
• Wynagrodzenie: Kwota za przeniesienie praw, termin i sposób płatności.
• Moment przeniesienia: Czy prawa przechodzą z chwilą zapłaty, podpisania umowy, czy innym?
• Oświadczenia i gwarancje: Fotograf powinien oświadczyć, że jest wyłącznym twórcą zdjęć i że nie naruszają one praw osób trzecich.
• Postanowienia końcowe: Kwestie sporne, prawo właściwe.

Pola eksploatacji: serce umowy

To kluczowy element, który definiuje zakres, w jakim nabywca może korzystać ze zdjęcia. Należy je określić precyzyjnie. Przykłady pól eksploatacji to:

• utrwalanie i zwielokrotnianie techniką cyfrową, drukarską;
• wprowadzanie do obrotu, użyczanie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
• publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie;
• udostępnianie dzieła w sieciach komputerowych, w tym w Internecie.

Brak wyszczególnienia danego pola eksploatacji oznacza, że nabywca nie ma prawa korzystać ze zdjęcia w ten sposób.

Sprzedaż praw a licencjonowanie: różnice

Warto rozróżnić przeniesienie praw autorskich majątkowych od udzielenia licencji. Przy przeniesieniu, nabywca staje się właścicielem praw majątkowych do zdjęcia na określonych polach eksploatacji. Fotograf traci kontrolę nad tymi konkretnymi sposobami użycia. Natomiast licencja to jedynie zgoda na korzystanie z dzieła w określonym zakresie, z zachowaniem praw majątkowych przez fotografa. Licencja może być wyłączna (tylko licencjobiorca może korzystać) lub niewyłączna (fotograf może udzielić jej wielu podmiotom).

Ciekawostka prawna i praktyczne porady

Ciekawostka: Osobiste prawa autorskie są niezbywalne i nieograniczone w czasie, co oznacza, że twórca zawsze będzie miał prawo do bycia podpisanym pod swoim dziełem, nawet jeśli sprzeda wszystkie prawa majątkowe.

Pamiętajcie, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Brak formy pisemnej oznacza, że przeniesienie praw nie nastąpiło, nawet jeśli pieniądze zostały zapłacone!

• Konsultacja prawna: W przypadku skomplikowanych projektów zawsze warto skonsultować umowę z prawnikiem specjalizującym się w prawie autorskim.
• Dokładność: Im precyzyjniej określicie wszystkie warunki w umowie, tym mniej problemów w przyszłości.
• Archiwizacja: Zawsze przechowujcie podpisane egzemplarze umów.