Czy alkoholizm jest chorobą psychiczną?

Długo postrzegany jako słabość charakteru lub brak silnej woli, alkoholizm jest w rzeczywistości znacznie bardziej złożonym problemem. Współczesna medycyna i psychologia jednoznacznie klasyfikują go jako poważne zaburzenie zdrowia, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Ale czy to oznacza, że jest to również choroba psychiczna? Zagłębmy się w ten temat, by rozwiać wszelkie wątpliwości i zrozumieć istotę tego schorzenia.

Alkoholizm to nie tylko nałóg

Przez lata społeczeństwo często piętnowało osoby uzależnione od alkoholu, traktując ich jako jednostki nieodpowiedzialne. Na szczęście, dzięki postępowi w badaniach medycznych i psychologicznych, nasze rozumienie alkoholizmu ewoluowało. Dziś jest on oficjalnie uznawany za przewlekłą chorobę mózgu, charakteryzującą się kompulsywnym poszukiwaniem i spożywaniem alkoholu, pomimo negatywnych konsekwencji.

Zgodnie z międzynarodowymi klasyfikacjami medycznymi, takimi jak ICD-10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych) oraz DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych), zaburzenia związane z używaniem alkoholu są kategoryzowane jako zaburzenia psychiczne i behawioralne. To kluczowa informacja, która zmienia perspektywę z moralnej na medyczną.

Jak alkohol wpływa na mózg?

Aby zrozumieć, dlaczego alkoholizm jest chorobą psychiczną, musimy przyjrzeć się jego wpływowi na mózg. Alkohol, substancja psychoaktywna, oddziałuje na neuroprzekaźniki i struktury mózgowe odpowiedzialne za przyjemność, nagrodę, motywację oraz kontrolę impulsów. Długotrwałe spożywanie prowadzi do trwałych zmian w chemii i architekturze mózgu.

Na przykład, alkohol aktywuje układ nagrody w mózgu, prowadząc do uwalniania dopaminy – neuroprzekaźnika związanego z odczuwaniem przyjemności. Z czasem mózg adaptuje się do ciągłej obecności alkoholu, co skutkuje zmniejszoną wrażliwością na naturalne źródła przyjemności i potrzebą coraz większych dawek substancji, aby osiągnąć ten sam efekt. To zjawisko nazywane jest tolerancją. Kiedy alkoholu brakuje, pojawiają się objawy odstawienne, które są nie tylko fizyczne, ale i psychiczne, takie jak lęk, drażliwość, a nawet halucynacje.

Kryteria diagnostyczne choroby

Diagnoza alkoholizmu, czyli zaburzeń związanych z używaniem alkoholu, opiera się na zestawie kryteriów. Obejmują one między innymi:

• Utratę kontroli nad piciem – trudność w ograniczeniu ilości spożywanego alkoholu.

• Rozwijanie tolerancji – potrzeba picia coraz większych ilości, by osiągnąć pożądany efekt.

• Występowanie objawów odstawiennych po zaprzestaniu picia.

• Poświęcanie dużej ilości czasu na zdobywanie, spożywanie alkoholu lub dochodzenie do siebie po jego użyciu.

• Kontynuowanie picia pomimo świadomości negatywnych konsekwencji (zdrowotnych, społecznych, zawodowych).

• Zmniejszenie lub rezygnacja z ważnych aktywności z powodu alkoholu.

Współistniejące zaburzenia psychiczne

Alkoholizm rzadko występuje w izolacji. Bardzo często współistnieje z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenia lękowe, choroba afektywna dwubiegunowa czy zespół stresu pourazowego (PTSD). Szacuje się, że około połowa osób z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu ma również inne zaburzenie psychiczne.

Istnieje złożona relacja między tymi schorzeniami. Czasami alkohol jest używany jako forma "samoleczenia", by złagodzić objawy innych zaburzeń (np. lęk czy smutek), co jednak prowadzi do pogorszenia stanu i rozwoju uzależnienia. Innym razem to długotrwałe nadużywanie alkoholu wywołuje lub nasila problemy psychiczne. Dlatego tak ważne jest kompleksowe leczenie, które uwzględnia wszystkie współistniejące problemy.

Leczenie i powrót do zdrowia

Uznanie alkoholizmu za chorobę psychiczną ma kluczowe znaczenie dla podejścia do leczenia. Oznacza to, że osoby uzależnione nie są moralnie słabe, lecz cierpią na schorzenie, które wymaga profesjonalnej pomocy. Dobra wiadomość jest taka, że alkoholizm jest uleczalny, a wiele osób odzyskuje trzeźwość i prowadzi pełne, satysfakcjonujące życie.

Leczenie jest zazwyczaj wieloaspektowe i może obejmować:

• Terapię psychologiczną (np. terapia poznawczo-behawioralna, terapia motywująca).

• Farmakoterapię – leki wspomagające utrzymanie abstynencji lub zmniejszające głód alkoholowy.

• Udział w grupach wsparcia, takich jak Anonimowi Alkoholicy (AA).

• Detoksykację pod nadzorem medycznym.

Rola wsparcia bliskich

Wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół jest nieocenione w procesie zdrowienia. Zrozumienie, że alkoholizm to choroba, a nie wybór, pomaga bliskim w przyjęciu bardziej konstruktywnej postawy. Ważne jest jednak, aby wsparcie to było zdrowe – unikanie współuzależnienia i stawianie granic jest równie istotne dla dobra osoby uzależnionej, jak i otoczenia.

Ciekawostka: Genetyka a alkoholizm

Czy wiesz, że skłonność do alkoholizmu może być dziedziczna? Badania naukowe wskazują na istnienie predyspozycji genetycznych, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju uzależnienia. Nie oznacza to, że geny determinują chorobę, ale mogą sprawić, że dana osoba jest bardziej podatna na jej rozwój pod wpływem czynników środowiskowych. To kolejny dowód na złożoność i biologiczne podstawy tego schorzenia.

Podsumowując, alkoholizm jest bezsprzecznie chorobą psychiczną, mającą swoje korzenie w złożonych interakcjach biologicznych, psychologicznych i społecznych. Uznanie tego faktu jest pierwszym i najważniejszym krokiem w kierunku skutecznego leczenia, zmniejszania stygmatyzacji i oferowania realnej pomocy tym, którzy jej potrzebują. Pamiętajmy, że poszukiwanie pomocy to oznaka siły, a nie słabości.